ERZURUM

ERZURUM

YÜZÖLÇÜMÜ: 25.066 km²

NÜFUS: 780.847 (2011)

İL TRAFİK NO: 25

İLÇELER: Erzurum (merkez), Aşkale, Çat, Hınıs, Horasan, Ilıca, İspir, Karaçoban, Karayazı, Köprüköy, Narman, Oltu, Olur, Pasinler, Pazaryolu, Şenkaya, Tekman, Tortum, Uzundere.

İLGİ ÇEKİCİ YERLER: Fidanlık, Uzunoluk ve Horasan Fidanlığı Orman İçi Dinlenme Yerleri, Ilıca Kaplıcası, Dumlu Ilıcası, Pasinler Çermiği ve Madensuyu, Tortum Çağlayanı, Erzurum, Aşkale, Cinis, Pırtın, Hınıs, Toprakkale, Kalecik, İspir, Oltu, Avnik, Bardız (Gaziler), Tortum, Ağca, Azort, Üngüzel, Hasankale ve Van Kaleleri, Kotarus (Citharizon) Kenti ve Kilisesi, Erzurum, Hınıs ve Pasinler Ulucamileri, Hatuniye Medresesi olarak da bilinen Çifte Minareli Medrese ile Yakutiye, Ahmediye, Kurşunlu, Pervizoğlu, Şeyhler ve Kadıoğlu Medreseleri, Erzurum ve İspir Kale Mescitleri, Tepsi Minare (Saat Kulesi), Lala Paşa, Murad Paşa, Gülcü Kapısı (Ali Ağa), Boyahane, Caferiye, Kurşunlu (Feyziye), Pervizoğlu, Derviş Ağa, Gümrük, Bakırcı, Narmanlı, İbrahim Paşa, Şeyhler, Cennetzade, Topal Çavuş, Çarşı (Tuğrul Şah), Arslan Paşa, Sivaslı, Süleyman Han ve Bardız Camileri, Emir Saltuk (Melik Gazi), Karanlık, Gümüşlü, Cimcime Sultan, Rabia Hatun, Mehdi Abbas (Emir Şeyh), Evreni, Söylemez Ana, Söylemez Baba, Mısri Zinnun, Ferruh Hatun, Gülperi Hatun Kümbetleri, Taşhan (Rüstem Paşa) Kervansarayı, Gümrük, Cennetzade, Kamburoğlu ve Hacı Bekir Hanları, Boyahane, Lala Paşa, Kırk Çeşme, Murad Paşa ve Saray Hamamları, Çobandede, Derviş Ağa ve Küpeli Köprüleri, Erzurum Arkeoloji, Çifte Minareli Medrese ve Erzurum Kongresi Müzeleri.

İl Kültür Müdürlüğü

Tel: (442) 218 68 80 – 218 48 90

Faks: (442) 223 07 71

Kültür Merkezleri

138 m²’lik Sergi Salonu

225 m²’lik Resim-Heykel Müzesi

380 m²’lik Kütüphane

2 adet Sanat İşliği

Devlet Resim ve Heykel Müzesi Müdürlüğü

Kültür Merkezi

ERZURUM

Tel: (0 442) 233 31 58

Faks: (0 442) 223 07 71

Müze

Erzurum Müzesi

Adres: Yenişehir Cad. No:11 – Erzurum

Tel: (442) 218 14 06

Üç Kümbetler

Erzurum Kalesi

Erzurum Arkeoloji Müzesi

Erzurum Atatürk Müzesi

Erzurum Yakutiye Medresesi Türk İslam Eserleri ve Etnografya Müzesi

Önemli Günler

Mahalli Kutlama Günleri:

Atatürk’ün Erzurum’a Gelişi

Erzurum

3 Temmuz

Tarihi Erzurum Kongresi Yıldönümü

Erzurum

23 Temmuz

Kurtuluş Kupası Spor Müsabakaları

Erzurum

12-19 Mart

Babalar Yarışı Kayaş Müsabakası

Erzurum

Haziran Ayı İçerisinde

Kongre Kupası Cirit Müsabakaları

Erzurum

23 Temmuz

Kurtuluş Günleri:

İspir’in Kurtuluşu

İspir

25 Şubat

Aşkale’nin Kurtuluşu

Aşkale

3 Mart

Şenkaya’nın Kurtuluşu

Şenkaya

7 Nisan

Çat’ın Kurtuluşu

Çat

9 Mart

Ilıca’nın Kurtuluşu

Ilıca

11 Mart

Erzurum’un Kurtuluşu

Merkez

12 Mart

Pasinler’in Kurtuluşu

Pasinler

13 Mart

Hınıs’ın Kurtuluşu

Hınıs

14 Mart

Tekman’ın Kurtuluşu

Tekman

15 Mart

Narman’ın Kurtuluşu

Narman

18 Mart

Karayazı’nın Kurtuluşu

Karayazı

18 Mart

Tortum’un Kurtuluşu

Tortum

21 Mart

Horasan’ın Kurtuluşu

Horasan

16 Mart

Oltu’nun Kurtuluşu

Oltu

25 Mart

Olur’un Kurtuluşu

Olur

28 Mart

Alaca Köyünün Kurtuluşu

Alaca

11 Mart

Önemli Haftalar:

İbrahim Hakkı Hz. Anma Haftası

Pasinler

22-24 Haziran

Fuarlar:

Doğu Fuarı

Erzurum

23 Temmuz-23 Ağustos

GENEL BİLGİLER

Doğu Anadolu Bölgesi’nin en büyük kenti olan Erzurum oldukça eski bir yerleşim birimidir. Palandöken Dağı eteklerinde kurulu olan kent son yıllarda kış turizmi açısından büyük önem kazanmıştır. Tarihi yönden çok zengin bir çok eseri barındıran ve adeta bir kültür merkezine benzeyen kent günümüzde önemli bir turizm potansiyeli taşımaktadır.

İLÇELER

Erzurum (merkez), Aşkale, Çat, Hınıs, Horasan, Ilıca, İspir, Karaçoban, Karayazı, Köprüköy, Narman, Oltu, Olur, Pasinler, Pazaryolu, Şenkaya, Tekman, Tortum, Uzundere.

Palandöken Kayak Merkezi

Ülkenin önemli Kayak Merkezlerinden olan Palandöken Erzurum ili sınırlarındadır.

Müzeler

Erzurum Arkeoloji Müzesi

Adres: Yenişehir Caddesi No: 11

Tel: (0442) 233 04 14

Faks: (0442) 233 04 15

Erzurum Atatürk Evi Müzesi

Adres: Cumhuriyet Caddesi

Tel: (0442) 234 20 37

Faks: (0442) 233 04 15

Erzurum – Türk İslam Eserleri ve Etnografya Müzesi (Yakutiye Medresesi) Adres: Cumhuriyet Caddesi

Tel: (0442) 235 19 64

Faks: (0442) 233 04 15

Örenyerleri

Erzurum Kalesi Adres: Yenişehir Cad. No:11 Erzurum

Tel: (442) 218 14 06

Erzurum Çifte Minareli Medrese

Kuleler ve Kaleler

Saat Kulesi: İç kale mescidine minare olarak yaptırılan Saat Kulesi, Tepsi Minare ve Kule diye de adlandırılmaktadır.Şehre hakim bir tepe üzerinde kurulu bulunan Erzurum Kalesi’nin surlarındaki Saat Kulesi her taraftan çok rahatlıkla görülebilmektedir.

Erzurum Kalesi: Erzurum İli’ne 79km uzaklıktaki Horasan-Pasinler-Erzurum tarihi İpek Yolu üzerindedir. İlk inşa tarihi kesin olarak bilinmeyen Erzurum Kalesi’nin M.S. 5.yy ilk yarısında Bizanslılar tarafından yaptırıldığı tahmin edilmektedir.

Medreseler

Çifte Minareli Medrese: 13′üncü yüzyılın sonlarında İlhanlılar tarafından yaptırılmıştır.Anadolu Selçuklu Mimari geleneğinde açık avlulu, iki katlı ve iki minareli eğitim kurumu, Anadolu’nun en büyük medresesidir.

Yakutiye Medresesi: Hoca Celaleddin Yakut tarafından MS 1310 yılında inşa edilmiştir.İlhanlı döneminden günümüze kalan nadir eserlerden birisidir. İslam Eserleri Müzesi olarak kullanılmaktadır.

NE YENİR?

Su böreği, ekşili dolma, kesme çorbası, ayran aşı (yayla çorbası) çiriş, şalgam dolması, yumurta pilavı, kadayıf dolması Erzurum’un geleneksel mutfağını oluşturur.

NE ALINIR?

Erzurum oltu taşı işçiliği ile çok meşhurdur. Oltu taşından yapılan tespihler, ağızlıklar, bilezik, gerdanlıklar, broş, küpe, saç tokası yörenin önemli hediyelik eşyalarıdır.

YAPMADAN DÖNME

Palandöken’de kayak yapmadan,

Çifte minareli Medreseyi,Yakutiye Medresesi’ni ve müzeleri görmeden

Yolunuz İspir’e düşerse rafting sporu yapmadan,

Yolunuz Tortum’dan geçerse Tortum Şelalesi’ni ve gölünü görmeden,

Cağ kebap, su böreği ,ayran çorbası ,kadayıf dolması yemeden

…Dönmeyin.

Festivaller:

Çermik Festivali

Pasinler

24-25 Temmuz

Panayırlar:

İspir Panayırı

İspir

20-27 Eylül

Resim: Çifte Minareli Medrese

Palandöken Kayak Merkezi

3185 m. zirveye sahip Palandöken dağları, Erzurum’un güneyinde yer alır ve doğu-batı yönünde uzanır. Türkiye’de kış turizmi için yapılan ilk ciddi ve kapsamlı proje Erzurum-Palandöken Kış Sporları ve Turizm Mastır Plan Çalışmasıdır. Yapılan çalışmada Palandöken Dağlarının doğal yapısı ve iklimi ile uluslararası kış sporları merkezi niteliğine sahip olduğu tespit edilmiştir. Projede, üç alan üzerinde gün toplam 32 bin kişinin kayak yapabileceği, uluslararası yarışmalar hatta kış olimpiyatlarının düzenlenebileceği, 6 bin kişinin doğrudan istihdam edilebileceği öngörülmektedir.

Ulaşım: Erzurum’a Ankara ve İstanbul’dan her gün uçak seferleri bulunmaktadır. Kayak Merkezi Erzurum Şehir Merkezine 5 km. uzaklıktadır. Hava alanına ise yalnızca 10 dakika mesafededir. Kış mevsimi boyunca şehir merkezinden halk otobüsü seferleri bulunmaktadır.

Coğrafya: Erzurum Türkiye’nin en yüksek ve soğuk illerinden biridir. Sert kara iklimi hüküm sürer. Yılın 150 günü karla örtülüdür. Normal kış koşullarında 2-3 metre kar yağışı almaktadır. Hakim rüzgar yönü güney ve batı yönlerindedir.

Kayak alanı 2200 – 3176 m. yükseklik kuşağı üzerinde yer almaktadır. Karasal iklim nedeniyle, mevsim boyunca “toz kar” üzerinde kayak yapılmaktadır. 10 Aralık-10 Mayıs arasındaki dönem kayak etkinlikleri için en uygun zamandır.

Konaklama ve Diğer Hizmetler: 4 ve 5 yıldızlı konaklama tesisleri, kayak evi, günübirlik tesisler ve lokantalar bulunmaktadır. Kayak dersi ve malzeme kiralama hizmetleri verilmektedir.

Mekanik Tesisler ve Pistler: Palandöken Kayak Merkezindeki pistler dünyanın en uzun ve dik kayak pistleri arasında yer almaktadır. En uzun pisti 12 km. olan kayak pistlerinin toplam uzunluğu 28 km.yi bulmaktadır. Başlangıç yeriyle varış noktası arasındaki yükseklik farkı 1000 m. olan Palandöken’de Slalom ve Büyük Slalom yarışmaları için 2 adet tescilli Kayak Pisti mevcuttur. (Ejder Pisti ve Kapıkaya Pisti)

Kayak Merkezinde 5 adet telesiyej (toplam 4500 kişi/saat kapasiteli), 1 adet teleski (300 kişi/saat kapasiteli ), 2 adet baby lift ( toplam 1800 kapasiteli ) ve 1 adet gondol lift (1500 kişi/saat kapasiteli) hizmet vermektedir.

Kuleler ve Kaleler

Saat Kulesi: İç kale mescidine minare olarak yaptırılan Saat Kulesi, Tepsi Minare ve Kule diye de adlandırılmaktadır.Şehre hakim bir tepe üzerinde kurulu bulunan Erzurum Kalesi’nin surlarındaki Saat Kulesi her taraftan çok rahatlıkla görülebilmektedir.

Erzurum Kalesi: Erzurum İli’ne 79km uzaklıktaki Horasan-Pasinler-Erzurum tarihi İpek Yolu üzerindedir. İlk inşa tarihi kesin olarak bilinmeyen Erzurum Kalesi’nin M.S. 5.yy ilk yarısında Bizanslılar tarafından yaptırıldığı tahmin edilmektedir.

Camiler ve Kiliseler

İl merkezindeki Lalapaşa Cami, Üç Kümbetler ve Ovşank Kilisesi görülmeye değerdir.

Üç Kümbetler: Üç kümbetlerden sekiz köşeli plan üzerine oturtulmuş olan Saltuklu Devleti’nin kurucusu Emir Saltuk’a ait olduğu sanılmaktadır. Tamimiyle kesme taştan yapılmış olan kümbetlerin diğer ikisini kimlerin yaptığı bilinmemektedir. Kümbetlerin genel olarak 13 üncü yüzyıl sonu ve 14 üncü yüzyıl başına ait oldukları kabul edilmektedir. Üç kümbetler Türklere ait diğer kümbetlere nazaran değişik planları, kullanılan malzeme ve süslemeleri açısından ayrı bir yer tutar.

Medreseler

Çifte Minareli Medrese: 13′üncü yüzyılın sonlarında İlhanlılar tarafından yaptırılmıştır.Anadolu Selçuklu Mimari geleneğinde açık avlulu, iki katlı ve iki minareli eğitim kurumu, Anadolu’nun en büyük medresesidir.

Yakutiye Medresesi: Hoca Celaleddin Yakut tarafından MS 1310 yılında inşa edilmiştir.İlhanlı döneminden günümüze kalan nadir eserlerden birisidir. İslam Eserleri Müzesi olarak kullanılmaktadır.

Köprüler ve Bedestenler

Çobadede Köprüsü: 1297-98 yıllarında İlhanlıların Veziri Emir Çoban Salduz tarafından yaptırılmıştır. Aras nehri üzerinde 7 kemer gözlü olarak inşaa ettirilen önemli bir yapıttır.

Rüstempaşa Bedesteni: Kanuni Sultan Süleyman’ın Sadrazamı Rüstem Paşa tarafından yaptırılmıştır. Osmanlı mimarisinin özelliklerini taşıyan iki katlı bina halen çarşı olarak kullanılmaktadır. Çarşıda daha ziyade oltu taşı satıcıları faaliyet göstermektedir.

Mesire Yerleri

Tortum Çağlayanı: Tortum Gölü’nün son kısmında, Tortum Çayı’nın 48 m yüksekten düşmesiyle meydana gelen çağlayan vadideki bir dağın heyelan sonucu çayın önünü kapatmasıyla oluşmuştur. Erzurum’a 120 km mesafededir. Baharda suyun bol olduğu mevsimde tabii manzarası ve heybetiyle seyrine doyum olmaz.

Kaplıcalar

Pasinler Termal Turizm Merkezi

Yeri: Pasinler ilçe merkezinde ve Erzurum-Tahran uluslar arası geçiş yolu üzerinde yer alır.

Ulaşım: İlçe merkezindedir.

Suyun Isısı: 39 o C -45 o C

PH Değeri: 6,5

Özellikleri: Bikarbonatlı, Klorürlü, Sodyumlu, Karbondioksitli, kısmen radyoaktif bir bileşime sahiptir.

Yararlanma Şekilleri: İçme ve banyo kürleri

Tedavi Ettiği Hastalıklar: Romatizma, sinir ve kas yorgunluğu, sinirsel hastalıklar, eklem ve kireçlenme gibi hastalıklara olumlu etki yapar.

Konaklama Tesisleri: Konaklama tesisleri yeterli konfora sahip değildir.

Kuş Gözlem Alanı

Doğu Karadeniz Dağları

Erzurum Ovası

Sportif Etkinlikler

Rafting: Erzurum’un İspir ilçesi sınırlarından geçen Çoruh Nehri rafting yapmaya en elverişli akarsulardan birisidir. Derin kanyonları ile ilgi çeken Çoruh, her yıl turistlerin akımına uğrar. 1993 yılında Dünya Rafting Şampiyonası Çoruh Nehrinde yapılmıştır.

Trekking: Erzurum’un kuzeyinde yer alan Dumlu Dağları üzerinde yabancı turistler tarafından günü birlik doğa yürüyüşleri yapılmaktadır. Bu yürüyüşe gidenler üç saatlik bir yürüyüşle Dumbu Baba diye adlandırılan ve Fırat Nehri’nin önemli kollarından biri olan Karasu’nun kaynağı durumundaki soğuk su gözesine varırlar, burada bir süre dinlenen ziyaretçiler dönüş yürüyüşüne Kırkgöze Köyü üzerinden yaparlar buna benzer dağ yürüyüşleri Erzurum’un güneyinde bulunan Palandöken Dağları üzerinde de yapılmaktadır.

Erzurum Çifte Minareli Medrese, iç avlusu cafe olarak değerlendiriliyor.

Erzurum Osmanlı ve daha önceki dönemlerden çok sayıda tarihi eseri barındırıyor. kentin sokaklarında yapılacak bir gezi bu zenginliği gözler önüne sermeye yeter.

Palandöken iyi bir kayak merkezi.

Üç Kümbetler

Palandöken-Erzurum

Konumu: 3185 m. zirveye sahip Palandöken dağları, Erzurum’un güneyinde yer alır ve doğu-batı yönünde uzanır. Erzurum Türkiye’nin en yüksek ve soğuk illerinden biridir.

Sezon:Yılın 150 günü karla örtülüdür. Aralık-mayıs arasındaki dönem kayak etkinlikleri için en uygun zamandır. Normal kış koşullarında 2-3 metre kar yağışı almaktadır. Mevsim boyunca “toz kar” üzerinde kayak yapılmaktadır.

Pistler: Palandöken Kayak Merkezi’ndeki pistler dünyanın en uzun ve dik kayak pistleri arasında yer almaktadır. Pistlerin toplam uzunluğu 28 km. dir. En uzun pisti 12 km. ye ulaşmaktadır. Kayak alanı 2200-3176 m. yükseklik kuşağı üzerinde yer almaktadır. Başlangıç yeriyle varış noktası arasındaki yükseklik farkı 1000 m. dir. Slalom ve Büyük Slalom yarışmaları için 2 adet tescilli pisti (Ejder ve Kapıkaya) bulunmaktadır. Kayak Merkezinde 5 adet telesiyej (toplam 4500 kişi/saat kapasiteli), 1 adet teleski (300 kişi/saat kapasiteli), 2 adet baby lift (toplam 1800 kapasiteli), 1 adet gondol lift (1500 kişi/saat kapasiteli) hizmet vermektedir.

Ulaşım:Erzurum’a Ankara ve İstanbul’dan her gün uçak seferleri bulunmaktadır. Kayak Merkezi Erzurum Şehir Merkezine 5 km. uzaklıktadır. Hava alanına ise yalnızca 10 dakika mesafededir. Kış mevsimi boyunca şehir merkezinden halk otobüsü seferleri bulunmaktadır.

Palandöken Master Planı:Türkiye’de kış turizmi için yapılan ilk ciddi ve kapsamlı proje “Erzurum-Palandöken Kış Sporları ve Turizm Mastır Plan Çalışması”dır. Yapılan çalışmada Palandöken Dağları’nın doğal yapısı ve iklimi ile uluslararası kış sporları merkezi niteliklerine sahip olduğu belirlenmiştir. Projeye göre, üç ayrı alanda yapılacak düzenlemelerle günde 32 bin kişinin kayak yapmasına olanak sağlanabilecektir. Uluslararası yarışmalar hatta kış olimpiyatları burada düzenlenebilecektir. Bütün bu projelerin gerçekleşmesi halinde dağda 6 bin kişiye doğrudan istihdam olanağı sağlanacaktır.

Konaklama:

4 ve 5 yıldızlı konaklama tesisleri, kayak evi, günübirlik tesisler ve lokantalar bulunmaktadır. Kayak dersi ve malzeme kiralama hizmetleri verilmektedir.